بسیاری از فناوری‌هایی که در جهان امروز وجود دارند، از طبیعت الهام گرفته‌اند. فرایند خودتمیزشوندگی هم یکی از این فناوری‌ها است. در طبیعت اطراف ما بسیاری از سطوح، مانند بال پروانه‌ها و برگ گیاهانی مانند نیلوفر آبی، خاصیت خود تمیز شوندگی دارند.

به علت کاربرد فراوان سطوح خود تمیز شونده در شیشه‌ پنجره‌ها، صفحات خورشیدی و صنعت نساجی، این فناوری در قرن بیست و یکم توجه زیادی را به خود جلب کرده است. فناوری خود تمیز شوندگی موجب کاهش هزینه‌های مربوط به نگهداری و مدت‌ زمان لازم برای تمیز نگهداشتن تجهیزات و افزایش دوام آنها می‌شود.

مهندس رضا مهدوی با اشاره به هزینه‌ هنگفت و زمان زیاد برای اجرای فرآیند تمیزسازی سطوح، از اجرای تحقیقاتی در این زمینه خبر داد و گفت: در این طرح پژوهشی یک پوشش رزینی حاوی رنگدانه‌های اصلاح شده اکسیدروی تولید شد که همزمان از خاصیت آب‌دوستی و فتوکاتالیستی برخوردار است. این مساله باعث می‌شود که آلودگی‌های روی سطح در مجاورت نور خورشید با نانوذرات موجود در پوشش وارد واکنش شده و به‌راحتی از روی سطح تمیز شوند.

وی با بیان اینکه از تیتانیوم دی‌اکسید به‌عنوان معروف‌ترین رنگدانه‌ سفید در زمینه‌ خود تمیز شوندگی استفاده می‌شود، خاطرنشان کرد: اما وارداتی بودن و هزینه‌ بالای مواد اولیه، استفاده از آن را با محدودیت مواجه کرده است. بنابراین انتخاب جایگزین مناسب با همان کیفیت و حتی بالاتر، به‌شدت احساس می‌شود.

این محقق اضافه کرد: بر این اساس در این طرح تلاش شد تا با کاهش اندازه و اصلاح ساختار نواری ذرات به یک خواص فیزیکی و شیمیایی خوب، از جمله خاصیت فتوکاتالیستی و خود تمیزشوندگی برسیم.

مهدوی در توضیح سازوکار عملکرد خود تمیز شوندگی پوشش تولید شده، یادآور شد: در این ترکیب دو خاصیت فتوکاتالیستی و آب دوستی منجر به وجود خاصیت خود تمیز شوندگی می‌شود. نانوذرات اکسیدروی موجود در پوشش با تابش نـور، آلودگی‌های موجود بر روی سطوح را از طریق فرآیند فتوکاتالیست تجزیه می‌کنند. این عمل موجب جدا شدن آلودگی‌ها از روی سطح می‌شود.

وی ادامه داد: علاوه بر این، سطح پوشش داده شده، از خاصیت آب دوستی برخوردار است. بنابراین آب بر روی این سطوح به شکل قطره در نمی‌آید؛ بلکه یک لایه نازک از آب تمام سطح را می‌پوشاند. لایه آلودگی که بر اثر خاصیت فتوکاتالیستی پوشش از سطح جدا شده بود، اکنون لایه نازک آب زیر آن نفوذ می‌کند و تمام آلودگی‌ها را از روی سطح می‌شوید.

مهدوی ابراز امیدواری کرد که پتانسیل بالقوه‌ تولید صنعتی این‌گونه پوشش‌ها در داخل کشور به فعلیت برسد؛ چراکه از نتایج این طرح می‌توان در ساخت رنگ‌های ترافیکی معابر ، رنگ‌های ساختمانی و صنایع خودرو استفاده کرد.

بر اساس این گزارش، این طرح در قالب پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد رضا مهدوی و با راهنمایی دکتر سید سیامک اشرف تالش در دانشگاه گیلان انجام‌شده و با حمایت کانون خلاقیت و شکوفایی پارک علم و فناوری گیلان و به تأیید داوران ستاد ویژه‌ توسعه فناوری رسیده است.